معاونت بررسی های اقتصادی اتاق تهران با استفاده از اطلاعات مرکز تجارت بین المللی و با استناد به آمارهای شرکای تجاری ایران، به بررسی تغییرات ماهانه صادرات کالايي ایران (نفتی و غیرنفتی) با کشورهای آسیایی منتخب از ابتدای سال 2018 تا آخرین اطلاعات ماهانه پرداخته است.  ارزیابی های آماری حاکی از این است که صادرات کالايي ایران (نفتی و غیرنفتی) از ابتدای سال 2019 در بسیاری از کشورهای آسیایی دستخوش تغییرات شدید شده و غالبا کاهش یافته است.

ايران و چين

صادرات ماهانه ایران به چین از ابتدای سال 2018 تا پایان ماه ششم 2019 روند نوسانی داشته اما در برخی ماه ها با تغییر شدید روبه رو شده است. سهم ایران از تامین نیاز وارداتی چین نیز در سال 2019 نسبت به 2018 کاهش یافته است. براساس آمارها، در شش ماهه نخست 2019 ، ایران به طور متوسط ماهانه 1.3 میلیارد دلار به چین صادرات داشته است؛ در حالیکه در سال 2018 ، متوسط صادرات ماهانه ایران به چین 1.8 میلیارد دلار بوده است.

از ابتدای سال 2019  روند صعودی صادرات ایران به چین آغاز و مجددا در آوریل 2019 این روند معکوس شد. در فوریه سال 2019 با وجود کاهش واردات چین از جهان (کاهش 26 درصدی) صادرات ایران به چین 29 درصد افزایش یافته و به 1.3  میلیارد دلار رسیده است. این افزایش ادامه داشته تا در ماه آوریل صادرات ایران به چین با افزایش 45 درصدی نسبت به ماه قبل آن به 2.2 میلیارد دلار  رسیده است.

در ماه های می و ژوئن 2019 صادرات ایران به چین روندی کاهشی در پیش گرفته است؛  بطوریکه در ژوئن به کمترین میزان خود طی هفده ماه اخیر  يعني 960 میلیون دلار رسیده است. همچنين در سال 2018 ، ایران به طور متوسط ماهیانه 1 درصد از نیاز وارداتی کشور چین را تامین کرده است. در حالیکه، در سال 2019 به جز در ماه های آوریل (سهم 1.2 درصدی )‌ و فوریه )سهم 1درصدی) سهم ایران در تامین نیاز وارداتی چین کمتر از 1 درصد بوده است. از ماه آوریل سهم ایران از تامین نیاز وارداتی چین روند کاهشی در پیش گرفته است.

ایران و ترکیه

صادرات ماهانه ایران به ترکیه تقریبا از مارس 2019 روند نزولی را آغاز کرده و در جولاي 2019 به کمترین مقدار خود طی 19 ماه اخیر رسیده است. در فاصله ژانویه 2018 تا جولاي 2019 ، ایران ماهانه بین 0.06 درصد تا 4 درصد نیاز وارداتی ترکیه را تامین كرده است. روند ماهانه صادرات ایران به ترکیه از ابتدای سال 2018، نشان مي دهد، از ابتدای 2018 تا جوالی 2019 ، کمترین میزان صادرات ایران به ترکیه در ماه جولاي 2019 بوده که با کاهش بیش از 30 درصدی نسبت به ماه قبل خود به 103 میلیون دلار رسیده است. از ابتدای سال 2018 تا پایان ماه هفتم 2019  بیشترین صادرات ایران به ترکیه در آوریل 2018 و معادل 802 میلیون دلار  بوده است.

در سال 2018 ، ایران به طور متوسط ماهیانه 578 میلیون دالر به ترکیه صادر کرده؛ در حالیکه این رقم در 7 ماه نخست 2019 به متوسط صادرات ماهانه 393 میلیون دلار رسیده است. ایران در آوریل 2018 بیشترین سهم را در تامین نیاز وارداتی ترکیه طی 19 ماهه مورد بررسی داشته يعني حدود 4 درصد.  این رقم در جوالی 2019 به حدود 0.06درصد رسیده است.

ایران و کره جنوبی

صادرات ایران به کره جنوبی از ابتدای سال 2018 تا ماه هفتم سال 2019 در برخی ماه ها با کاهش بسیار شدید روبرو شده است. این کاهش غالبا به علت کاهش واردات کره جنوبي در برخی محصولات مانند سوخت های معدنی، محصولات معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها از ایران بوده است. همچنين در نيمه نخست 2019  ایران به طور متوسط ماهانه 296 میلیون دلار به کره جنوبی صادرات داشته است؛ در حالی که در سال 2018 ،متوسط صادرات ماهانه ایران به کره جنوبی 341 میلیون دلار بوده است.

از ابتدای سال 2019 ، روند صعودی صادرات ایران به کره آغاز شده تا در ماه مارس به بیشترین میزان صادرات ایران طی 19 ماه اخیر يعني 825 میلیون دلار رسید. صادرات ایران به کره در ماه می 2019 نسبت به ماه قبل آن کاهش شدید 9.99 درصدی داشته و در ماه ژوئن 11 درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافته است. همچنين در جولاي 2019 صادرات ایران به کره جنوبی با افزایش حدود 2 برابری نسبت به ماه قبل خود به 1.7 میلیون دلار رسید. این رقم در مقایسه با رقم صادرات ایران در جولاي 2018 کاهش بیش از 99 درصدی داشته است.

سهم ایران در تامین نیاز وادراتی کره همواره کمتر از 2 درصد بوده است. بیشترین میزان آن متعلق به ماه آوریل 2018 با سهم 1.8و درصدی است. ایران در هفت ماهه نخست 2019 به طور متوسط ماهانه 0.7 درصد از نیاز وارداتی کره جنوبی را تامین کرده است. متوسط سهم ایران در تامین نیاز وارداتی ماهانه کره جنوبی در سال 2018 حدود 0.8 درصد بوده است.

ایران و قزاقستان

روند صادرات ماهانه ایران به قزاقستان از ابتدای سال 2018 تا پایان ماه پنجم سال 2019 نوسانی بوده و سهم ایران از تامین نیاز وارداتی قزاقستان همواره از 0.5درصد کمتر بوده است. در 5 ماه نخست 2019 ، ایران به طور متوسط ماهانه 6.5 میلیون دلار به قزاقستان صادرات داشته؛ در حالیکه در سال 2018 ، متوسط صادرات ماهانه ایران به قزاقستان حدود 7.5  میلیون دلار بوده است. صادرات ایران به قزاقستان در سال 2019 نوسانی و با کاهش و افزایش متوالی همراه بوده است. صادرات ایران به قزاقستان در 5 ماه ابتدایی سال 2019 نسبت به ماه­های مشابه سال قبل کمتر بوده است.

بیشترین میزان صادرات ایران به قزاقستان از ابتدای سال 2018 تا پایان ماه پنجم سال 2019 مربوط به ماه آوریل 2018 و به میزان 9.6 میلیون دلار بوده است. کمترین میزان صادرات ایران به قزاقستان در 17 ماهه مورد بررسی در ماه فوریه سال 2019 و به میزان 4.9میلیون دلار بوده است. سهم ایران از تامین نیاز وارداتی قزاقستان در ماه­های مورد بررسی همواره بین 0.2 تا 0.4 بوده است. در سال 2019 سهم ایران از تامین نیاز وارداتی قزاقستان به طور متوسط ماهانه 0.25  درصد بوده است؛ این در حالی است که در سال 2018 ایران به طور متوسط ماهانه 0.28 درصد از نیاز وارداتی قزاقستان را تامین کرده است.

ایران و ژاپن

روند صادرات ایران به ژاپن از ابتدای سال 2018 تا ماه ششم سال 2019 در برخی ماه ها با کاهش شدید مواجه شده است. سهم ایران از تامین نیاز وارداتی ژاپن در مدت مذکور همواره کمتر از یک درصد بوده است.

متوسط صادرات ماهانه ایران به ژاپن در سال 2019 معادل 186 میلیون دلار و  در سال 2018 حدود 289 میلیون دلار بوده است.  از ابتدای سال 2019 روند صعودی صادرات ایران به ژاپن آغاز و مجددا از ماه آوریل 2019 این روند معکوس شد. صادرات ایران به ژاپن در ماه­های ژانویه و فوریه 2019 نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب 99 درصد و 57 درصد کاهش یافته اما در ماه­های مارس و آوریل به ترتیب افزایش 3 درصدی و 8.8  برابری داشته است. ماه های می و ژوئن مجدداً با کاهش 82 درصدی و 99 درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل همراه بوده است. بیشترین میزان صادرات ایران به ژاپن از ابتدای سال 2018 تا پایان نیمه نخست سال 2019 در ماه جولاي 201  و حدود 597 میلیون دلار بوده و کمترین میزان آن در ماه دسامبر و حدود 3.4 میلیون دلار  بوده است. سهم ایران از تامین نیاز وارداتی ژاپن همواره کمتر از یک درصد بوده و در بیشترین مقدار خود یعنی در ماه مارس 2019 به 0.96 درصد رسیده است. ایران در سال 2019 به طور متوسط ماهانه حدود 0.3 درصد از نیاز وارداتی ژاپن را تامین کرده است؛ این درحالی است که در سال 2018 این سهم حدود 0.5  درصد بوده است.

ایران و قرقیزستان

با وجود نوسانات ماهانه در صادراتی ایران به قرقیزستان، به طور کلی روند صادرات ایران به این  روندی صعودی بوده است. سهم ایران از 2019 تا پایان ماه پنجم سال 2018کشور از ابتدای تامین نیاز وارداتی قرقیزستان در مدت مذکور همواره کمتر از یک درصد بوده است.

متوسط صادرات ایران به قزاقستان در پنج ماه ابتدایی سال  ۲۰۱۹ حدود  ۱.۳ میلیون دلار و بیشتر از متوسط صادرات ماهانه سال  مربوط به ماه مارس 2018  (۱.۱ میلیون دلار)‌ بو ده است.

بیشترین صادرات ایران به قرقیزستان از ابتدای سال ۲۰۱۸ میلیون دلار  مربوط به ماه مارس  ۲۰۱۹ و به میزان ۱.۴۲ میلیون دلار بوده است.  کمترین میزان صادرات ایران به قرقیزستان در ژانویه ۲۰۱۸  و به میزان ۰.۷۷ میلیون دلار بوده است. در ۵ ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ به جز ماه آوریل صادرات ایران به قرقیزستان نسبت به ماه مشابه سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است.  سهم ایران از تامین نیاز وارداتی این کشور همواره کمتر از ۰.۵ درصد بوده است. ایران در ۵ ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ به طور متوسط ماهانه ۰.۳۵ درصد از نیاز وارداتی قرقیزستان را تامین کرده است. این در حالی است که در سال ۲۰۱۸ به طور متوسط ماهانه ۰.۲۸ درصد از نیاز وارداتی قرقیزستان توسط ایران تامین شده است.

ایران و مالزی

بررسی صادرات ایران به مالزی از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا پایان ماه پنجم ۲۰۱۹ نشان‌دهنده کاهش شدید صادرات ایران در ماه‌های آگوست و سپتامبر سال ۲۰۱۸ بوده است. پس از آن، صادرات ایران به مالزی روند نوسانی پیدا کرد و افزایش چشمگیری نداشت، به‌گونه‌ای‌که سهم ایران از تامین نیاز وارداتی مالزی در مدت مذکور همواره کمتر از یک درصد بوده است. متوسط صادرات ماهانه ایران به مالزی در ۵ ماه نخست سال ۲۰۱۹ حدود ۳.۱ میلیون دلار ثبت شده است، درحالی‌که متوسط صادرات ماهانه ایران به این کشور در سال ۲۰۱۸ معادل ۲۱ میلیون دلار بوده است.

اما بیشترین میزان صادرات ایران به مالزی در ۱۷ ماه منتهی به ماه پنجم ۲۰۱۹ متعلق به ژوئن ۲۰۱۸ و به میزان ۴۷ میلیون دلار بوده است. اما در ژوئن ۲۰۱۹ میزان صادرات ایران به مالزی به ۰.۹ میلیون دلار رسید که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۹۸ درصد کاهش داشته است. بر این اساس، سهم ایران در تامین نیاز وارداتی مالزی در تمام ماه‌های سال ۲۰۱۹ از ماه مشابه سال قبل کمتر بوده است. سهم ایران در تامین نیاز وارداتی مالزی در تمام ماه‌های سال ۲۰۱۹ از ماه مشابه سال قبل کمتر بوده است.

ایران و روسیه

روند کلی صادرات ایران به روسیه از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا ماه پنجم سال ۲۰۱۹ نشان‌دهنده افزایش صادرات ایران به روسیه در مدت مذکور است. به‌طور متوسط ایران در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال قبل سهم بیشتری از نیاز وارداتی روسیه را تامین کرده است. متوسط صادرات ماهانه ایران به روسیه در پنج ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ حدود ۵۱ میلیون دلار بوده است که نسبت به متوسط صادرات ماهانه ایران به روسیه در سال ۲۰۱۸ (معادل ۴۴.۴ میلیون دلار) افزایش داشته است. از سوی دیگر، کمترین میزان صادرات ایران به روسیه نیز در سپتامبر ۲۰۱۸ (به میزان ۱۵.۶ میلیون دلار) ثبت شده بود. ایران در پنج ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ به‌طور متوسط ماهانه حدود یک درصد از نیاز وارداتی روسیه را تامین کرده است، این درحالی است که در سال ۲۰۱۸ سهم ایران در تامین نیاز وارداتی روسیه به‌طور متوسط ماهانه ۰.۲ درصد بوده است.

ایران و چین تایپه (تایوان)

صادرات ایران به تایوان از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا ماه اکتبر به‌شدت نوسانی بوده و با کاهش و افزایش شدید در برخی ماه‌ها همراه بوده است. در سال ۲۰۱۹ از شدت تغییرات در صادرات ایران کاسته شده و صادرات ایران به این کشور به‌طور قابل‌توجهی نزولی شده است. از سوی دیگر، سهم ایران از تامین نیاز وارداتی تایوان در مدت مذکور همواره کمتر از یک درصد بوده است. اما متوسط صادرات ماهانه ایران به تایوان در پنج ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ حدود ۷ میلیون دلار بوده است؛ درحالی‌که ایران در سال ۲۰۱۸ به‌طور متوسط، ماهانه حدود ۹۵ میلیون دلار کالا به تایوان صادر کرده است. همچنین صادرات ماهانه ایران به این کشور در می ۲۰۱۸ به بیشترین میزان خود (با رقم ۲۷۸ میلیون دلار) از ابتدای سال ۲۰۱۸ رسیده است. از سوی دیگر، در ماه می ۲۰۱۹ تنها ۸.۷میلیون دلار کالا از ایران به تایوان صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۰۰ درصد کاهش داشته است.

ایران و هند

روند صادرات ماهانه ایران به هند در ابتدای سال ۲۰۱۸ تا پایان ماه چهارم سال ۲۰۱۹ نوسانی بوده است. همچنین متوسط صادرات ماهانه ایران به هند در چهار ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ حدود ۷۱۰ میلیون دلار رقم خورد درحالی‌که ایران در سال ۲۰۱۸ به‌طور متوسط ماهانه حدود ۱.۲ میلیارد دلار کالا به هندوستان صادر کرده است. جزئیات آمار اعلامی نشان می‌دهد که میزان صادرات ایران به هند در چهارماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش یافته است.

در چهار ماه ابتدای سال ۲۰۱۹ میزان صادرات ایران به هند نسبت به ماه مشابه سال ۲۰۱۸ به ترتیب ۳۰ درصد، ۵۵ درصد، ۲۶ درصد و ۴۲ درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر، بیشترین میزان صادرات ایران به هند از ابتدای ۲۰۱۸ مربوط به ماه جولای با حدود ۱.۸میلیارد دلار بوده است. اما کمترین میزان صادرات ایران به هند در مدت مذکور در ماه دسامبر ۲۰۱۸ به‌دست آمد که با کاهش ۴۲ درصدی نسبت به ماه قبل خود به ۴۶۲ میلیون دلار رسید. سهم ایران از تامین نیاز وارداتی هند در بیشترین میزان خود از ابتدای سال ۲۰۱۸، در ماه جولای به ۴.۱  درصد رسید ولی پس از آن کاهش یافت و در آوریل ۲۰۱۹ به ۱.۹درصد رسید. ایران در چهارماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ به‌طور متوسط ماهانه ۱.۷ درصد از نیاز وارداتی هند را تامین کرده است.

ایران و اندونزی

مطابق آمارهای ارائه شده، روند صادرات ایران به اندونزی از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا پایان ژانویه ۲۰۱۹ در تعدادی از ماه‌ها با تغییرات زیادی همراه بوده و در نیمه دوم سال ۲۰۱۸ به‌شدت کاهش یافته است. بر این اساس، سهم ایران از تامین نیاز وارداتی اندونزی نیز از نیمه دوم سال ۲۰۱۸ نسبت به نیمه اول کاهش یافته است. متوسط صادرات ایران به اندونزی در ژانویه ۲۰۱۹ معادل ۲.۴ میلیون دلار ثبت شد، درحالی‌که ایران در سال ۲۰۱۸ به‌طور متوسط ماهانه حدود ۳۵ میلیون دلار به این کشور صادرات داشته است. از سوی دیگر، بیشترین صادرات ایران به اندونزی در ۱۳ ماه مورد بررسی مربوط به آوریل ۲۰۱۸ (به میزان ۱۰۷ میلیون دلار) بوده است. از سوی دیگر، سهم ایران در تامین نیاز وارداتی اندونزی بسیار کوچک بوده که در بیشترین مقدار خود در ماه آوریل ۲۰۱۸ به ۰.۷ درصد رسیده است. در واقع از ماه جولای ۲۰۱۸ سهم ایران از واردات اندونزی نسبت به ماه‌های قبل کاسته شده است.

ایران و گرجستان

روند کلی صادرات ایران به گرجستان از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا ژانویه ۲۰۱۹ صعودی بود اما در فوریه ۲۰۱۹ با کاهش شدیدی نسبت به ماه قبل خود روبه‌رو شد. با این وجود، سهم ایران از تامین نیاز وارداتی گرجستان در چهار ماه نخست سال ۲۰۱۹ نسبت به ماه‌های مشابه سال قبل افزایش یافته است. بر اساس داده‌های اعلام شده، متوسط صادرات ماهانه ایران به گرجستان در چهار ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ حدود ۱۶.۴ میلیون دلار به‌دست آمد که نسبت به متوسط صادرات ماهانه ایران در سال ۲۰۱۸ (معادل ۱۳.۶ میلیون دلار) افزایش یافته است. در ژانویه ۲۰۱۹ صادرات ایران به گرجستان با افزایش ۷۲ درصدی نسبت به ماه قبل از خود و رشد ۵ برابری نسبت به ژانویه ۲۰۱۸ به بیشترین میزان (با رقم ۲۹.۵ میلیون دلار) از ابتدای سال ۲۰۱۸ رسید. به‌طور کلی، می‌توان گفت سهم ایران در تامین نیاز وارداتی گرجستان در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۱۹ از ماه مشابه سال قبل بیشتر بوده است. در این راستا، ایران در ۴ ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ به‌طور متوسط ماهانه ۲.۷ درصد از نیاز وارداتی این کشور را تامین کرده است، سهمی که در سال ۲۰۱۸ حدود ۲.۲ درصد بود.

ایران و سنگاپور

صادرات ماهانه ایران به سنگاپور از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا ماه ششم سال ۲۰۱۹ روند مشخصی نداشته و در برخی ماه‌ها با کاهش و در برخی دیگر با افزایش همراه بوده است. سهم ایران از تامین نیاز وارداتی سنگاپور بسیار کوچک و همواره کمتر از ۰.۰۰۷ درصد بوده است. بیشترین صادرات ایران به سنگاپور از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا پایان ماه ششم ۲۰۱۹ متعلق به ماه می ۲۰۱۸ و به میزان ۲.۱ میلیون دلار بوده است که نسبت به ماه قبل از خود حدود ۳ برابر شده است. پس از آن در ماه‌های ژوئن و جولای صادرات ایران، به ترتیب ۶۶ درصد و ۳۹ درصد به این کشور کاهش یافته است. اما کمترین میزان صادرات ایران به سنگاپور متعلق به ماه اکتبر ۲۰۱۸، به میزان ۲۵۸ هزار دلار است. از سوی دیگر در ۶ ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ صادرات ایران به سنگاپور نسبت به ماه‌های مشابه سال قبل کاهش داشته است.

ایران و بحرین

صادرات ماهانه ایران به بحرین از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا ماه هفتم سال ۲۰۱۹ همواره کمتر از ۲ میلیون دلار بوده و به شکل نوسانی پیش رفته است. بررسی روند کلی صادرات ایران به بحرین در ۱۹ ماه مورد بررسی حاکی از کاهش صادرات در این بازه زمانی بوده است. سهم ایران از تامین نیاز وارداتی بحرین بسیار کوچک و کمتر از ۰.۱  درصد رقم خورده است. سهم ایران از تامین نیاز وارداتی بحرین در بهترین حالت به۰.۱۳۴ درصد در ماه‌های می و آوریل ۲۰۱۸ رسید. این سهم در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۱۹ نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش داشته است. در مجموع ایران در هفت ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ و در سال ۲۰۱۸ به‌طور متوسط ماهانه ۰.۰۸ درصد و ۰.۱ درصد از نیاز وارداتی این کشور را تامین کرده است.